نام انگلیسی:  Kyasar national park        نام فارسی :  پارک ملی کیاسر

پارک ملی کیاسر از شمال به روستاي سعيدآباد به سمت شرق در امتداد رودخانه لنگ تا روستاي علي كل از شرق علي كل به سمت جنوب در امتداد يال ۲۴۵۵، ۲۳۹۰، ۲۸۰۸، ۲۸۱۵، ۲۳۵۶، ۲۴۴۲، ۲۴۷۰ متر، از جنوب از قله ۲۴۷۰ متر در امتداد خط القعر تا تقاطع روخانه تيلك و سپس در امتداد همين رودخانه به سمت غرب تا روستاي رودبار، از غرب از ادامه رودخانه تيلك - گل خواران در محل روستاي رودبار تا سعيدآباد (ميلا دشت) گسترش یافته است.

اين منطقه كه در شمال پناهگاه حيات و حش دو دانگه در استان مازندران قرار دارد،با مساحت 7312 هكتار درسال 1383 به عنوان پارك ملي تعيين شد.داراي اقليم نيمه مرطوب معتدل است .اين منطقه كوهستاني در قسمتهاي ميان بند و بالا بند جنگلهاي خزري واقع شده است .

این منطقه در جنوب شهرستان ساري و بصورت جنگل هاي طبيعي بكر و اراضي مرتعي مشجر و صــــخره اي و  رويشگاه گون هاي گياهي منحصر بفرد چون بلوط اوري ، سرخدار و ... و است. پارک ملی کیاسر  شامل دو حوزه بخشي از عرصه جنگلي واقع در قسمت هاي غرب و شمال منطقه به عنوان ذخيره گاه بيوسفر و بخش ديگر در قسمت هاي شرق و جنوب به عنوان پارك ملي است.

گونه هاي جانوري مهم منطقه مرال،شوكا،پلنگ،خرس قهوه اي ،گراز،شغال،روباه معمولي،گربه جنگلي،گربه وحشي،راسو،سمورسنگي،تشي،كركس ،لسارگپه جنگلي،كبوتر جنگلي،كبك،كوكو و هدهد.وجود تنوع زيستي بالا ،جنگلهاي كم نظير و كم دست خورده هيركاني،گونه هاي باارزش شوكا و مرال زمينه فعاليتهاي گردشگري را در اين پارك مهيا ساخته است.

پلنگ، گراز، خرس قهوه‌اى، ‌ گرگ، شغال، ‌ گربه پالاس و گربه جنگلى (و نيز گونه‌هاى متعددى از پستانداران کوچک) نيز از جانورانى هستند که در اکثر نواحى اين پارک يافت مى‌شوند. گفته مى‌شود که ببر نيز در پارک وجود دارد. از ميان جمعيت پستانداران بزرگ وحشى اين پارک، ‌ قوچ و ميش بيش‌‌ترين تعداد را دارند.

تنوع گونه‌هاى پرندگان اين پارک نيز به بيش از ۱۵۰ گونه پرنده وحشى مى‌رسد. حدود ۴۸ نوع پرنده در فصل بهار و تابستان در منطقه يافت شده و ۶۲ گونه نيز بومى پارک مى‌باشند. به اين ترتيب حدود ۱۱۰ نوع پرنده در اين پارک زاد و ولد مى‌کنند. علاوه بر اين، ۲۱ نوع پرنده ديگر نيز در زمستان‌ها مشاهده شده و ۱۹ گونه ديگر نيز در مسير مهاجرت خود در اين پارک توقفى کوتاه مى‌کنند. سار صورتى، شاهين بحرى و بال لاکى از اين دسته‌اند.

از انواع پرندگان قابل شکار اين پارک به قرقاول، کبک، تيهو، زنگوله بال، کوکر سينه سياه، ابيا و بلدرچين مى‌توان اشاره کرد که ابيا و بلدرچين مهاجر و بقيه بومى منطقه مى‌باشند. از پرندگان شکارى و لاشخورهائى که از ساير جانوران تغذيه نموده و در سرتاسر سال در پارک مشاهده مى‌شوند، مى‌توان به قرقى، دليجه، سار، کپه، دال ساه، عقاب دريائى دم سفيد، طرلان و بالابان اشاره کرد. اين پرندگان در کنترل جمعيت انواع جانورى، بهداشت محيط و حفظ سلامت انواع جانوران ديگر نقشى حياتى دارند. پارک ملى گلستان زيستگاه بسيارى از پرندگان و گنجشکان زيبا و آوازه‌خوان مانند دارکوب سياه، ‌ بلبل، توکاى باغى، انواع سهره‌ها، سسک‌ها، زرده پره‌ها، مگس‌گيرها، زنبور خورک‌ها و دم سرخم‌ها مى‌باشد. اين گروه از پرندگان نقش بسيار مهمى در کنترل آفات نباتى ايفا مى‌کنند.

پارک ملى گلستان بين دو حوزه نيمه نم پسند و نيمه خشکى پسند قرار دارد و به تدريج در حرکت به طرف شرق، سيماى طبيعى آن به حالت استپيک تغيير پيدا مى‌‌کند، به همين جهت عناصر گياهى نواحى سه گانهٔ فوق را مى‌توان در پارک مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگى ياهان اين پارک چنان مناظر زيبائى را به وجود آورده است که نظير آن را در کم‌تر جائى از اين سرزمين مى‌‌توان ديد. توسکاى قشلاقى، کلهو، انجير، توت، ملج، داغداغان، ازگيل، وليک، زالزالک، سيامتو، ‌ گوجه وحشى، شيرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، ‌ گلابى وحشى و ... از گونه‌هاى مختلف گياهى پارک محسوب مى‌شوند. در کف جنگل گونه‌هاى بى‌شمارى نظير سرخس‌ها، متامتى و ... پراکنده‌اند. در نواحى خشک‌تر درختچه‌هاى زرشک، تغ، گز، کاروان‌کش‌، بوته‌هاى کلاه مير حسن، ‌ گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و ساير گونه‌هاى استپى يافت مى‌شود. در نواحى مرتفع گونهٔ‌ ارس نيز به طور پراکنده ديده مى‌شود.

پارک ملى گلستان مى‌تواند مورد بازديد و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ويژه مسافران عبورى در مسير جاده تهران - مشهد قرار گيرد. پارکينگ‌ها و کمپينگ‌هايى جهت استراحت و اقامت شبانه در اين پارک ايجاد شده است که برخى از آنان مدت‌هاست مورد بهره‌بردارى قرار مى‌گيرد. از آن جمله مى‌‌توان پارکينگ‌هاى تنگ‌‌راه، گلستان و آبشار را نام برد که امکان دسترسى به آن‌ها آسان و نيز از برخى جنبه‌هاى اساسى تفرجگاهى مانند ملاحظه مناظر زيبا و بديع، بهره‌گيرى از هواى پاک و لطيف، ‌ امکان مشاهده انواع پرندگان و ساير جانوران حائز اهميت است. اين پارکينگ‌ها حداقل وسائل و تجهيزات تفرجگاهى از قبيل ميز و نيمکت، اجاق، زباله‌دانى و سرويس‌هاى بهداشتى را دارند. ضمناً کمپينگى جهت اقامت شبانه در دست تهيه است که پس از تکميل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانى به منظور ارائه اطلاعات، نمايش فيلم‌ها و اسلايدهاى مربوط به منطقه و نيز بيان مسائل زيست محيطى که خود عامل مؤثرى در ارتقاء سطح فرهنگ زيست محيطى بازديدکنندگان به حساب مى‌آيد، ايجاد گرديده است.

با توجه به طبيعت زيبا و جذاب اين پارک نمى‌توان بازديد نقاط خاصى از آن را توصيه نمود، بلکه مشاهده آن در صورت امکان حداقل براى يکبار به علاقمندان توصيه مى‌شود. البته در محل پارک، مأمورين سازمان حفاظت محيط زيست جهت ارائه اطلاعات و راهنمايى‌هاى لازم در خدمت هم‌‌ميهنان عزيز و جهانگردان هستند.

تاریخچه منطقه ساری گل:

منطقه ساريگل در تاريخ بيستم شهريور ماه سال 1353 بموجب مصوبه شماره 47 مورخ 20/9/1352 با عنوان " منطقه حفاظت شده شاه جهان " رسماً تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست قرار گرفت. پس از انقلاب از منطقه حفاظت شده شاه جهان به منطقه حفاظت شده ساريگل تغيير نام داد و از آذر ماه سال 1381 بموجب اصلاحيه مصوبه شماره 99 مورخ 21/6/1381 شورايعالي حفاظت محيط زيست به دو منطقه با عناوين پارك ملي ساريگل و منطقه حفاظت شده ساريگل تقسيم شد.(محدوده امن منطقه حفاظت شده ساريگل به پارك ملي ارتقاء داده شد)

از آن تاريخ تا كنون منطقه شاهد تحولات مثبتي در روند افزايش گونه هاي گياهي و جانوري بوده، بگونه اي كه امروز يكي از مناطق شاخص نه تنها در استان بلكه در سطح كشور مي باشد.

بخشی از منطقه حفاظت شده ساریگل که خود از سال  1352  تحت حفاظت بوده در سال  1381  از آن تفکیک وبه پارک ملی ارتقا یافته است .این پارک با مساحتی برابر  7037  هکتار د راستان خراسان شمالی قرار دارد .دامنه ارتفاعی  1400  تا  2940  متر متوسط بارندگی ودرجه حرارت سالیانه  273  میلیمتر و 14  درجه سانتیگراد منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدلنموده اند.

گیاهان منطقه عبارتنداز :

 ارس ، زرشک ،  بید ، زالزالک ، کرکو ، انجیر وحشی ،  گردو ، باریجه ،  درمنه  ،کلاه میرحسن ، گون ، شیرخشت ، نسترن وحشی ، چوبک وکنگر اشاره داشت .

 جانوران منطقه:

ساریگل یکی از زیستگاه های اصلی قوچ و میش اوریال است .جانوران دیگری نظیر پلنگ ، بزوپازن ، کفتار ، گرگ ، گربه پالاس ، گربه وحشی ، آهو ، قرقاول ، کبک ، تیهو  ، کوکو ، هما ، کرکس ، چکاوک ، سهره  ، عقا ب طلایی ، بالابن ، انواع سار گپه ، افعی سیاه ، کفچه مارو تیرمار نیز دراین منطقه زیست میکنند.وجود تنوع زیستی بالا رودهای پرآب  مناظر زیبا وراه های دسترسی مناسب پتانسیل مطلوبی  را برای فعالیت های گردشگری در منطقه فراهم کرده است . 

پارک ملّی ساریگل در حال حاضر به عنوان یکی از غنی ترین مناطق چهارگانه کشور و از مهمترین سرمایه های پارک ارزش ملّی که نشانگر یک اکوسیستم سالم و نسبتا دست نخورده است، بشمار می رود. منطقه ساریگل در بر گیرنده تنوع جالبی از گیاهان و جانوران و انواع زیستگاه ها و اجتماعات گیاهی و چشم اندازهای طبیعی است.این منطقه یکی از محل های بسیار خوب رویش گیاه داروئی و صنعتی باریجه در استان خراسان است و همچنین زیستگاه یکی از اصیل ترین و زیبا ترین

پستاران ایران یعنی قوچ اوریال بشمار می رورد.این منطقه در موقعیت جغرافیایی: 57 درجه و28 دقیقه تا 57 درجه 47 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 55 دقیقه 37 درجه 8 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و نزدیکترین فاصله آن تا شهر اسفراین حدود 8 کیلومتر است.منطقه حفاظت شده ساریگل یکی از کوهستانی ترین مناطق خراسان است و تقریبا سراسرآن از کوه های مرتفع و دره های عمیق تشکیل شده است.

 چشم انداز (Land scape ) :

تاریخچه منطقه ساری گل:

منطقه ساريگل در تاريخ بيستم شهريور ماه سال 1353 بموجب مصوبه شماره 47 مورخ 20/9/1352 با عنوان " منطقه حفاظت شده شاه جهان " رسماً تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست قرار گرفت. پس از انقلاب از منطقه حفاظت شده شاه جهان به منطقه حفاظت شده ساريگل تغيير نام داد و از آذر ماه سال 1381 بموجب اصلاحيه مصوبه شماره 99 مورخ 21/6/1381 شورايعالي حفاظت محيط زيست به دو منطقه با عناوين پارك ملي ساريگل و منطقه حفاظت شده ساريگل تقسيم شد.(محدوده امن منطقه حفاظت شده ساريگل به پارك ملي ارتقاء داده شد)

از آن تاريخ تا كنون منطقه شاهد تحولات مثبتي در روند افزايش گونه هاي گياهي و جانوري بوده، بگونه اي كه امروز يكي از مناطق شاخص نه تنها در استان بلكه در سطح كشور مي باشد.

بخشی از منطقه حفاظت شده ساریگل که خود از سال  1352  تحت حفاظت بوده در سال  1381  از آن تفکیک وبه پارک ملی ارتقا یافته است .این پارک با مساحتی برابر  7037  هکتار د راستان خراسان شمالی قرار دارد .دامنه ارتفاعی  1400  تا  2940  متر متوسط بارندگی ودرجه حرارت سالیانه  273  میلیمتر و 14  درجه سانتیگراد منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدلنموده اند.

گیاهان منطقه عبارتنداز :

 ارس ، زرشک ،  بید ، زالزالک ، کرکو ، انجیر وحشی ،  گردو ، باریجه ،  درمنه  ،کلاه میرحسن ، گون ، شیرخشت ، نسترن وحشی ، چوبک وکنگر اشاره داشت .

 جانوران منطقه:

ساریگل یکی از زیستگاه های اصلی قوچ و میش اوریال است .جانوران دیگری نظیر پلنگ ، بزوپازن ، کفتار ، گرگ ، گربه پالاس ، گربه وحشی ، آهو ، قرقاول ، کبک ، تیهو  ، کوکو ، هما ، کرکس ، چکاوک ، سهره  ، عقا ب طلایی ، بالابن ، انواع سار گپه ، افعی سیاه ، کفچه مارو تیرمار نیز دراین منطقه زیست میکنند.وجود تنوع زیستی بالا رودهای پرآب  مناظر زیبا وراه های دسترسی مناسب پتانسیل مطلوبی  را برای فعالیت های گردشگری در منطقه فراهم کرده است . 

پارک ملّی ساریگل در حال حاضر به عنوان یکی از غنی ترین مناطق چهارگانه کشور و از مهمترین سرمایه های پارک ارزش ملّی که نشانگر یک اکوسیستم سالم و نسبتا دست نخورده است، بشمار می رود. منطقه ساریگل در بر گیرنده تنوع جالبی از گیاهان و جانوران و انواع زیستگاه ها و اجتماعات گیاهی و چشم اندازهای طبیعی است.این منطقه یکی از محل های بسیار خوب رویش گیاه داروئی و صنعتی باریجه در استان خراسان است و همچنین زیستگاه یکی از اصیل ترین و زیبا ترین

پستاران ایران یعنی قوچ اوریال بشمار می رورد.این منطقه در موقعیت جغرافیایی: 57 درجه و28 دقیقه تا 57 درجه 47 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 55 دقیقه 37 درجه 8 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و نزدیکترین فاصله آن تا شهر اسفراین حدود 8 کیلومتر است.منطقه حفاظت شده ساریگل یکی از کوهستانی ترین مناطق خراسان است و تقریبا سراسرآن از کوه های مرتفع و دره های عمیق تشکیل شده است.

 چشم انداز (Land scape ) :

نام انگلیسی:  Golestan national park     نام فارسی :  پارک ملی گلستان

پارك ملي گلستان درحدفاصل استانهاي گلستان و در موقعيت جغرافيايي بين 31/37 الي 04/53 عرض شمالي و 43/55 الي 17/66 طول شرقي واقع شده و مساحت آن در حدود 87242 هكتار مي باشد. ‌

پوشش گياهي:بلوط,‌بلندمازو, ممرز,‌انجيلي,پلت‌,شيردار,كركو,آزاد,اوري,توسكاي قشلاقي,‌كلهو,‌انجير, توت,‌ملچ,‌ داغداغان,‌‌ازگيل,‌ وليك,‌زالزالك,‌سياه تلو,گوجه وحشي, شير خشت, گردو,‌تمشك ,‌اناروحشي, ‌‌گلابي وحشي ,زرشك,‌تاغ,‌گز ,‌پرند,‌كاروانكش , كلاه ميرحسن ,‌ گون ,‌ چوبك ,‌ درمنه ,‌ خارشتر و ارس.

پستانداران : مرال ,‌ شوكا ,‌خرس قهوه اي ,‌پلنگ ,‌خوك وحشي ,‌گربه جنگلي , تشي , آهو ,‌قوچ و ميش ,‌ پلنگ ,‌ گرگ , روباه , كل ,‌ بز .

پرندگان : قرقاول ,‌ كبك ,‌ تيهو ,‌ زنگوله بال , كوكر سينه سياه ,‌ ابيا و بلدرچين , قرقي ,‌ دليجه , سارگپه پا بلند,‌سارگپه ,‌عقاب دوبرار,‌دال شيا , دال , عقاب دريايي دم سفيد, مرادان , بالابان , هما,‌داركوب سياه ,‌بلبل ,‌توكاي باغي ,‌ سهره ها ,‌سكاها ,‌ زرده پره ها ,‌مگس گيرها ,‌زنبوركها و دم سرخها .

اين پارک تا قبل از سال ۱۳۳۶ شکار گاه محسوب می شد. در شهريور ۱۳۴۲ به پارک محمد رضا شاه تغيیرنام دادو در سال ۱۳۵۳ به پارک ملی تبديل شد. پس از پيروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با وسعت ۹۱۸۹۵ هکتار تحت حفاظت قرار گرفت.اين پارک در ۵۵ کيلومتری شرق گنبد و ۱۱۵ کيلومتری غرب بجنورد در مسير مشهد واقع شده است.رويش های اصلی پارک به علت ۳ اقليم متفاوت متنوع است.

نام انگلیسی:  Bakhtegan national park    نام فارسی :  پارک ملی بختگان

بخشی از مجموعه حفاظتی بختگان است که در شمال غرب منطقه حفاظت شده بختگان قرار دارد. این پارک بخشی از شمال دریاچه بختگان را در بر می‌گیرد.

در واقع مجموعه حفاظتی بختگان دو بخش مجزا به نام منطقه حفاظت شده بختگان و پارک ملی بختگان را شامل می‌گردد.

ویژگی های این پارک نظیر منطقه حفاظت شده بختگان است.